तो प्रवास आणि ती भेट .............

आज बरयाच दिवसांनी लातूर ला जाण्यास निघालो , पाहतो तर काय विश्व त्र्यव्ह्ल्स ची गाडी हाउसफुल , शेवटी काय वाट पाहीन पण एस. टी. नेच जाईन ! वर भरोसा ठेवला आणि शिवाजी नगर गाठले. स्थानकावर हि तोबा गर्दी प्रत्येक जन आजच गावाला जाण्याचा शुभदिन असल्याचे दाते पंचागात पाहून आलेला. तसा मी गर्दीला भिणारा माणूस नाही , गेली १० वर्षे पुण्यासारख्या महानगरात राहत असल्याने गर्दी नवीन नव्हती, मात्र आता 'पुणेकर' बनल्याने कधीतरी 'गणपती उत्सवालाच' जास्त गर्दीची सवय , मुंबैकरासारखे 'रात्रंदिन आम्हा गर्दीचा प्रसंग 'नसतोच त्यामुळे वैतागलेला होतो.

अर्थात त्या गर्दीमध्येही झूळूकेसारखी वाटणाऱ्या गोष्टी म्हणजे आजूबाजूची 'प्रेक्षणीय स्थळे' होय आणि डोळ्यांनी लहानपणापासून प्रशिक्षण आत्मसात केले असल्यासारखे आपली शोध मोहीम चालू केली (By Default ). बस स्थानकावर गाडीची 'प्रतीक्षा' करत असताना एका 'प्रेक्षणीय स्थळाने ' माझी नजर वेधून घेतली होती. स्थानकावर असणारा गोंगाट, तिकीट बुकिंगची घाई या नादात तिच्याकडे थोडावेळ दुर्लक्ष झाले , मात्र ते तिकीटचे सोपस्कार संपवून मी लाईन मधून बाहेर आल्यावर परत नजर फिरवली तर 'ओडके बोडके' स्थानकच दिसू लागले म्हणजे, ती गेली तर हात्तीच्या ! म्हणले आणि डोके पेपरात घातले.

एवढ्यात " अहो! ४ वाजताची लातूर 'एशियाड' येथेच लागणार ना! "
असा मंजूळ स्वर कानी पडला.
आता मुलींशी बोलायची सवय असली तरी एक अनोळखी मुलगी डायरेक्ट मलाच विचारते म्हणल्यावर धक्का बसणारच ना हो , अर्थात गोड !


"हो , हो याच ठिकाणी लागते मीही त्याच गाडीची वाट पाहतो आहे" मी तिरपा कटाक्ष टाकत बोललो .

अर्रे हे तर मघाचच हिरवळीमधले गोड फुल होते आणि 'दुरून डोंगर साजरे' या म्हणीला अक्षरश : खोट ठरवणारी ती होती .


मी आता एस . टी च्या आणखी एका प्लस पोइन्ट चा विचार केला एस. टी मध्ये खाजगी त्र्यव्ह्ल्स सारख 'महिला आरक्षण' नसते त्यामुळे हि सुंदर 'बाला' बस मध्ये माझ्या शेजारी आली तर ......धमालच ! काय मित्रांनो बरोबर ना... तिला पाहताच अत्रेंच्या 'लग्नाची बेडी' नाटकातील परागच्या काव्यपंक्ती मनात चमकून गेल्या ---

ती पाहताच बाला ! कलिजा खलास झाला
छातीत इश्क़ भला ! तो आरपार गेला
....

४.३० ला IST पाळुन गाडीचे आगमन झाले. मी धडपडत जावून जागा पकडली , ९ नंबरची खिडकी शेजारील जागा मिळाल्याने मी खुश होतो , १० नंबर वर कोण येईल याचा विचार देखील मी थोडावेळ केला नाही. थोड्याच वेळात गाडीने शिवाजी नगर स्थानकाबाहेर प्रस्थान केले , त्या कोंडवाड्यातून बस बाहेर काढणाऱ्या प्रत्येक बसचालकाचा जाहीर सत्कार करायला हवा या मताचा मी आहे .


" खिडकी बंद करता का ? वाऱ्याचा त्रास होतो आहे" या वाक्याने मी भानावर आलो


" आयला कोण रे ! " म्हनणार होतो

कारण मी खिडकी बाहेरील 'रम्य' पुणे पाहण्यात गुंतलो होतो एव्हढ्यात ध्यानात आले कि हि मघाचीच बाला , त्यामुळे माझेच ध्यान कसे दिसते ते मी चाचपू लागलो , खिडकी बंद करूनच. आता एवढा मणिकांचन योग आला म्हणल्यावर माझ्या विचारशलाका तिच्याच भोवती रुंजी घालू न लागल्यास नवल

"लातुरलाच चालला का आपण" तिने विचारले मी सकारात्मक मान डोलावली आणि तुम्ही ? असा प्रश्नार्थक चेहरा केला "मी सुद्धा" ती उत्तरली मनात म्हंटले चला म्हणजे शेवट पर्यंत सोबत होईल. गाडी पुण्याबाहेर पडेपर्यंत ती 'बाला' आणि बसमधील इतर सहप्रवासीदेखील निद्रादेवीच्या अधीन झाले. पु. ल . नी त्यांच्या 'म्हैस' कथेत म्हणल्याप्रमाणे अशावेळी एस. टी तर्फे चालक जागा होता आणि जनतेतर्फे मी !

दीड तासानंतर गाडी चौफुल्याच्या धाब्यावर चहापाण्यासाठी थांबली आणि मानव हा सजीव प्राणी असल्याची जाणीव सह्प्रवास्यांच्या हालचालीमुळे झाली , वीस मिनिटाच्या थांब्यानंतर , प्रवाश्यासारखे गाडीला ही आता हुशारी वाटू लागली होती त्यामुळे तिने वेग घेतला . माझ्या बाजूची सहप्रवासी देखील आता जागृत अवस्थेत आली होती काहीतरी बोलायला सुरु करायचं म्हणून विचारले

" काय करता आपण "


लातुरला IDBI बँकेत probationary ऑफिसर आहे , इति कन्या . आपले impression पडण्यासाठी आम्ही देखील आमचे बँकिंग संबधित इकॉनोमिक्स चे ज्ञान उधळले आणि चर्चेला सुरवात केली , मात्र फार वेळ अर्थशास्त्रावर चर्चा केली तर आपला वांदा व्हायचा म्हणून चर्चेचा सांधा बदलून साहित्य, चित्रपट या जमेच्या क्षेत्रावर आणला आणि विचारले


"विनोदी साहित्य आवडत असेलच ना ?" होकारार्थी उत्तर आल्याने हुरूप आला आणि आम्ही चि. वि. जोशी , अत्रे, पु. ल. देशपांडे यांना वळसा घालून सांप्रत विनोदी साहित्यातील काही सन्माननीय अपवाद वगळता इतरांवर तोंडसुख घेतले .

चित्रपट हा हि विषय आम्हा दोघामधील समान दुवा ठरला , त्यावर आम्ही मनसोक्त चर्चा केली, एवढा वेळ बोलण्यात घालवल्यानंतर नावांची अदलाबदल झालीच आणि आमची चर्चेचि गाडी एस. टी प्रमाणेच वेगवेगळ्या थांब्यांना शिवून वेगवेगळी वळणे घेवू लागली. या सर्व चर्चे दरम्यान मी एक दोनदा स्वतः ला चिमटा घेवून पाहिलं कारण एवढा कलिजा खलास करणारी हि 'बाला' माझ्याशी सुखनैव बोलत होती .
बाहेर पहिले तर लक्षात आले गाडीनेही आता बराच वेग घेतला होता आणि 'बार्शीला गाठले होते म्हणजे आम्ही गेले ३ ते ४ तास एकमेकांशी चर्चेत घालवले होते. बार्शी आल्यानंतर 'बार्शी लाईट ' रेल्वेचा गुण असेल पण आमची चर्चेची गाडी त्या लाईट रेल्वे सारखी धीमी झाली.

आता जसे जसे लातूर जवळ येवू लागले तसे माझे मन बेचैन होवू लागले .... कारण आता हिचा लाभलेला स्वप्नवत सहवास विरून जाणार लवकरच , इतक्यात

"तुमचा मोबाईल नंबर मिळेल का ? " असा मंजुळ प्रश्न माझ्या कानाजवळ किणकिणला


माझी तत्परता उतू जात होतीच मी लगेच नंबर देवून टाकला , यानंतर नवीन तंत्रज्ञान, त्याचे फायदे-तोटे यावर एक बौद्धिक झाले आणि आम्ही सोशल नेट्वर्किंग वर येवून विसावलो . ओर्कुट, फेसबुक वर comments मारून आतापर्यंत 'स्क्र्यप ' चा 'भंगार ' आणि 'वॉल' चा' भिंत ' असा अर्थ महित असणारे आम्ही जग भलतेच techsavy बनले आहे या निष्कर्षाप्रत येवून पोहचलो.

आता लातूर देखील दृष्टीपथात आल होत , त्यामुळे बस मधील हालचाल वाढली होती आम्ही देखील आमच समान आवरू लागलो . आमची गाडी 'महसूल कॉलनी stop ' ला थांबली आणि

" चला भेटू परत कधीतरी" असे निरोपाचे वाक्य बोलून ती 'बाला' बसमधून खाली उतरली


या सर्व गडबडीत तिचा contact number , पत्ता घेण्याचे विसरूनच गेलो. आलेली संधी दडवणे हा मुळी मुलींच्या बाबतीतला स्थायीभावच बनून गेला आहे आणि म्हणूनच मी अजूनही 'एकटाच' आहे असा विचार करत असतानाच एका अनोळखी नंबर वरून एक SMS आला


" thanks for कंपनी, एस. टी चा प्रवास सुखकर झाला , परत भेटू नक्की "


आयला मी उडालोच !

.
.
.
.
.
आजही वाट पाहतोच आहे भेटीची ....................!

'Hindutva'- way of life

Hindu word is derived from river (Indus / sindhu), in the ancient period land of people living on the other side of Indus were considered as Hindustan. Way of life in this area is then termed as Hindu, collection of all rituals, practices of worship and different ways later on became part of Hindu religion. Our country is practicing Hindu way of living for more than four thousand years. Hindu as religion is one of the important aspect of this way of living, but nature of this way of living not just constitutes ‘Hindu’ religion rather it encompasses people of all the religion living in this land of Hindustan. In this context it is broadly considered as Indian culture. . Even our Supreme Court in famous Manohar Joshi case declared that ‘Hindutva’ is a way of life and everyone in India have right to profess , practice his way of life granted in our constitution.

At present, due to various misunderstandings and use of religion in political process talking about ‘Hindutva’ or even about Ramayana or Mahabharata in public became very much problematic. Situation is so grave, if someone is talking about ‘Bhagvatgita’ then also he is termed as Anti-secular. Surprisingly Swami Vivekanand in 1893 used ‘Bhagvatgita’ to show the world importance of Hindu aka Indian culture. In an parliamentary democracy based on ‘First past Post System’ religion become very easy tool for mobilizing people, as religion is numerically homogenous group.

As an Indian, I have pride in my culture, culture is very dynamic term and it constitutes past and present and continues with human life. For me culture means it is an impression of human kind’s soul on the nature. Same is true about Hindu culture, I tried to know various facets of Hindu –as way of life and I come to know some of the strengths of Hindu culture, while thinking constantly about how come Hinduism which evolved many years ago and still going strong.

First thing which came to my mind is dynamism of Indian culture, it always tried to adopt changes what it has witnessed since its inceptions. Apart from British rulers all others who came to India became part and parcel of our culture. Shak rulers, Kushan rulers or present era of ‘macdonaldization’ illustrate this. ‘Hindutva’ always tried to accommodate new things and always gave support to innovative things. As per readings of social scientist Asghar Ali Engineer in the rural areas of our country Islam got more Indian ethos than of western Asia.

As a student of political science I am very much impressed by ideology of Liberalism, dynamisms of Liberal understanding always attracted me. Liberal understanding always successfully faced challenges and molded itself, I always believed that Hindu culture also posses same enthusiasm, vibrancy. Saint Dyaneshwar said ‘’जो जे वांछील तो ते लाहो’ and I think this is closely linked with one of the attribute of Liberalism, that is of Liberty of Individual.

‘Hindutva’ also attracts me due to its diversity; I can say that Indian culture is like a rainbow having different shades which are deeply attached with each other. Our culture is guideline in this globalized world, heavily dependent on economics, interdependence is key of today, number of regional, world organizations are emerging on world platform. To become successful they have to handle diversified nature in their organization, I am proud that on this count Indian culture is best guide for them. European Union has already acknowledged the fact.

Tolerance is another facet of our culture, from very early period we believed in power of tolerance and humanity. Indian thinking always believed for welfare of all ‘Vasudhaiv Kutumbakam’ is brilliant example of this. Our legacy always asked us to believe in tolerance, humanity. Our freedom Movement under Mahatma Gandhi is one of the best suited examples of this. We always emphasized on social building rather than materialism, it is also important attribute of our culture.

‘Democracy’ in modern world became monopoly of western world but if we looked into our past then we can find some references of republic states , though it was not prosperous like present system of governance , we get some of the roots of democracy. Even presence of vibrancy and intolerance is suggestive of democratic nature of our culture. Other than political democracy our culture always supported spiritual democracy. Presence of different streams like shaiv , vaish , sects like tantric etc support this argument.

To conclude I must say, principles like Sawaraj, sarvodaya or concept of Ramrajya propounded by Mahatma Gandhi are base of Hindu culture. Maharshi Arvind Ghosh was also insisting on the fact that at present world has become materialistic and to ensure overall development of human being Indian culture is the only possible way however, it does not mean that western thinking is totally wrong or irrelevant rather we are open to accept new ideas with keeping intact our Cultural ethos.

Changing role of political Parties

A trend seen all over India is that different political parties do not have much difference in their economic policies if seen from broad perspective; same is true with Maharashtra. Economics can affect politics in big way. Economic discrimination gives Phillip to emotional politics and gives emergence to sub-regional emotional politics.1980’s onwards changes in economic policies affected politics of Maharashtra as it was leading state on economic, Industrial fronts, changes in these fields affected Maharashtra; specially power of politics to influence economic relations/Policies got affected enormously. These changing politico-economic environment’s Impacts could be illustrated as-

1- There is no importance in which party I am, party politics become directionless and redundant.
2- Common man is facing problem but he was not able to find its solutions through present political process or its rate is decreased.
3-Private / Self interest influenced political decision making specially in urban areas.

Earlier when political parties were more active with problems of common man so many organization’s, movements were working on Poverty, Education, Health etc issues but 1980’s onwards things changed drastically and this lead to one phenomenon which is more visible in 2010 known as ‘END OF PARTY SYSTEM’.

Political parties Main function is of Interest Aggregation is deteriorating and to fill the vacuum there is no strong option available. Middle class which is supposed to be ‘talking class’ in society is taking its foot back from such movements – this might be one of the reason behind pathetic condition of PDS – Mindset of middle class changed rapidly.

Non Governmental Organization’s emerged speedily and tried to fill the vacuum but those organization’s were working on non-political issues or oppose to politics out rightly. These Non Government Organizations, various civil society groups played role in creating awareness about governmental initiative and also in success of these initiatives. However NGO, Civil society group individually capable of focusing on narrower dimensions than desirable ‘Inclusive Growth’ of society due to this inherent and vital limitation they are incapable to aggregate interest and can only articulate interest. Important corollary of this is that they cannot give sustained support to burning issues of basic livelihood and those affecting quality of life. To deal with this kind of situation and aggregate interest, a wider platform is considered necessary and political parties are the only suitable form available in our democratic structure.

Presently political parties are detaching from ground realities making situation of livelihood and ‘Inclusive growth’ grave and serious , so need of hour is strong Political Party System which will inevitably engage grass-root workers in party organization in real sense and in a constructive way, which makes party accessible to common man and help to improve quality of live and achieve target of ‘Inclusive Growth'.

At present common people and specially Youth feel disillusioned with politics. To make politics more inclusive from the perspective of Youth of country is big task ahead of political parties. It is well within preview of party leadership; to give opportunity to young generation to present their stand in decision making process in this young country then only young blood will get attracted towards politics which play important role in development of country.